SSD in je laptop: ja of nee?

In het overgrote deel van de nu verkochte laptops tref je een SSD aan als opslagmedium. Ook je oudere pc of notebook kun je vaak upgraden met een SSD. Maar wat is zo’n apparaat en wat zijn de voor- én nadelen ervan?

Op zoek naar een nieuwe laptop? Bekijk het aanbod

Bekijk

Door slim schrijven een lange levensduur

De afkorting SSD staat voor Solid State Drive. Het is een razendsnel opslagmedium gebaseerd op flashgeheugen, min of meer vergelijkbaar met flashgeheugen dat je aantreft in bijvoorbeeld een USB-geheugenstick. Of een SD-geheugenkaart die je in je camera of smartphone gebruikt. Een SSD is echter vele malen sneller en geoptimaliseerd voor vele lees- en schrijfacties. Vooral dat laatste is alvast goed om in het achterhoofd te houden. Flashgeheugen kan per fysieke geheugenlocatie maar een relatief beperkt aantal schrijfcycli verwerken, daarna werkt die locatie niet of niet betrouwbaar meer. Een microcontroller op de SSD houdt dat allemaal haarfijn in de gaten. De truc die bij SSD’s gebruikt wordt is: niet steeds schrijven naar dezelfde fysieke locatie. Dan weer eens hier, dan weer eens daar schrijven belast een enkele geheugen’cel’ niet heel erg qua schrijfcycli. En het maakt qua snelheid niets uit of een enkel bestand verdeeld is over bijvoorbeeld tienduizenden geheugencellen: het uitlezen gaat net zo snel als wanneer de gegevens netjes achter elkaar hadden gestaan. Dat is een groot verschil met de traditionele harde schijf: als bestanden té gefragmenteerd raken veroorzaakt dat een duidelijk merkbare vertraging van zowel lees- als schrijfacties. Die reguliere harde schijf moest dan ook met enige regelmaat gedefragmenteerd worden, waarbij van de gatenkaas weer mooie smeerkaas werd gemaakt. Een SSD hoef je niet te defragmenteren. Integendeel zelfs, want door dat te doen zou je een veel te hoge schrijfbelasting voor geheugencellen veroorzaken wat de levensduur verkort!

Als schijfvervanger of moederbordmodule

Er zijn verschillende uitvoeringen van de SSD. Ten eerste is er het exemplaar dat er qua vorm en afmetingen net zo uit ziet als een traditionele notebookschijf. Inderdaad: bedoeld om ter vervanging van een in je laptop aanwezige ‘ouderwetse’ harde schijf in te bouwen bijvoorbeeld. Of middels een frame in je desktop-pc. Enige vereiste is dat daarin een SATA-aansluiting beschikbaar is. Ook zijn er SSD-modules met de ‘soortnaam’ S.2. Die prik je in een daarvoor bedoeld slot op je moederbord. Alleen flink bejaarde moederborden ontberen zo’n connector; in dat geval ben je aangewezen op de eerstgenoemde variant. Voordeel van de M.2-module is dat ie geen extra kastruimte in beslag neemt en ook dat je niet hoeft te stoeien met inbouwframes en dergelijk. Klik en klaar. Een derde vorm van SSD’s zijn de exemplaren die vastgesoldeerd zitten op een moederbord. Deze uitvoering tref je bij de vaak duurdere notebooks aan, maar ook in de Apple MacBook bijvoorbeeld en een behoorlijk deel van de Chromebooks. Ook tablets maken gebruik van vast ingebouwde SSD’s. Nadeel daarvan is dat je voor aanschaf de grootte aan opslagruimte die je denkt nodig te hebben gedurende de levensduur van je apparaat in moet schatten. En gaat er iets mis met de SSD, dan kun je er zelf niets aan repareren of vervangen.

Stootbestendig en – inmiddels – zeer betaalbaar

Groot voordeel van de SSD is, dat er totaal geen bewegende delen in aanwezig zijn. Dat maakt ze ideaal voor mobiele apparaten. Stoot je per ongeluk eens stevig tegen een laptop met normale harddisk op een technisch net verkeerd moment dan kan dat tot dataverlies of schijfbeschadiging leiden. Bij SSD’s speelt een stoot geen enkele rol. Prima inzetbaar dus op een hobbelige weg, tijdens een stormachtige vliegtocht enzovoort. Qua grootte en prijs hoef je je allang geen zorgen meer te maken: zelfs een 1 TB SSD scoor je – ietwat afhankelijk van het type voor onder of net boven de €100. Da’s te overzien! Zeker als je bedenkt dat de levensduur – mede dankzij de genoemde slimme schrijfacties én de stoorbestendigheid – minstens net zo lang is als die van een gewone harddisk. De snelheid is echter beduidend groter. Heb je jarenlang een een gewone harddisk in je laptop gebruikt en vervang je die door een SSD, dan voelt dat zo ongeveer als ’t verschil tussen een gezapig ritje over een provinciale weg in een oude 2CV en een ritje op de Autobahn in een fonkelnieuwe Ferrari in de hoogste versnelling.

Externe SSD’s: stevig en snel

Diezelfde stootbestendigheid van SSD’s komt ook goed van pas bij externe USB-SSD’s. Deze zijn vele malen sneller dan de aloude USB-geheugenstick en ze gaan – zeker bij intensief gebruik – beduidend langer mee. Je kunt die externe USB-SSD’s gebruiken om bijvoorbeeld je documenten en foto’s op te bewaren als je een laptop met wat minder ruim bemeten opslagmedium aan boord gebruikt. Of zet er zo af en toe eens een systeemimage op, gaat er dan iets mis met je laptop dan ben je snel weer aan het werk door terugzetten van de image. Let wel op dat je de externe SSD op een USB 3- of USB-C-poort aansluit, alleen dan haal je er de hoogst beschikbare snelheid uit.